آب مروارید ( کاتاراکت )

آب مروارید یا کاتاراکت یک بیماری شایع چشمی و عمل آن شایع ترین عمل چشم می باشد. این بیماری وقتی ایجاد می شود که عدسی چشم شفافیت خود را از دست بدهد و از حالت روشن به رنگ سفید و یا تیره تغییر کند. در این حالت، کدورت, مانع ایجاد تصویر شفاف در چشم می شود و به مررور زمان و با افزایش کدورت، بیمار دید خود را از دست می دهد و نیاز به عمل جراحی پیدا می کند. در شکل، نمای لنز کدر و سفید شده را در بیمار مبتلا به کاتاراکت مشاهده می کنید.

علامت بیماری، تاری تدریجی بینائی بدون درد و قرمزی و ناراحتی دیگر است. این بیماری با معاینه چشم توسط چشم پزشک به راحتی قابل تشخیص است. در اکثر موارد ، آب مروارید قابل پیشگیری نمی باشد ، ولی محافظت چشم ها از ضربه و آسیب ، تشخیص و درمان به موقع بیماریهای داخلی، تغذیه مناسب، محافظت از عوامل محیطی و مشاوره ژنتیک قبل از ازدواج در خانواده های مستعد می توانند نقش پیشگیرانه داشته باشند.آب مروارید علل مختلفی دارد ولی شایع ترین علت آن افزایش سن می باشد. علل دیگری مانند ضربه به چشم، داروها ، بیماری های داخلی نظیر دیابت، بیماری های متابولیک و عفونی را می توان نام برد. در کودکان نیز ممکن است آب مروارید ایجاد شود که علت آن معمولآ مادر زادی و ارثی می باشد ولی بیماری های داخلی و عمومی هم می توانند عامل بروز آب مروارید در این گروه سنی باشند.

درمان قطعی آب مروارید عمل جراحی می باشد .توسط عمل جراحی ، عدسی کدر شده چشم خارج و به جای آن عدسی مصنوعی کارگذاری می شود .نتیجه درمان آب مروارید بسیار خوب و موثر می باشد. در گذشته برای انجام عمل آب مروارید از برشهای بزرگی استفاده می شد ، ولی امروزه با استفاده از یک برش کمتر از ۳ میلیمتری، عمل قابل انجام است و عدسی های مخصوصی وجود دارند که انعطاف پذیر و قابل تا شدن هستند. این لنزها از همان برش کوچک ایجاد شده وارد چشم شده و پس از آن در چشم باز شده و شکل اصلی خود را بدست می آورند . برای خارج نمودن عدسی چشم از دستگاهی به نام " فیکو " استفاده می شود . این دستگاه توسط انرژی مافوق صوت ، عدسی را خرد کرده و توسط مکیدن، عدسی را از چشم خارج می کند و سپس عدسی مصنوعی تا شونده ( Foldable ) در چشم بیمار و در محل عدسی طبیعی کار گذاشته می شود. با این نوع عمل، بهبود بینایی سریع بوده و بیمار می تواند در روز های اول پس از عمل به کار و فعالیت خود برگردد.

این لنزها در سیر تکامل خود دچار تحولات زیادی شده اند . امروزه این لنزها از نوع قابل انعطاف بوده و اگرچه قطر آنها حدود ۶ میلیمتر است ولی از برشهای ۳ میلیمتری و کوچکتر وارد چشم می شوند . لنزها از نظر کیفیت نیز بهبودی یافته اند ، در گذشته این لنزها فقط دید دور را اصلاح می کردند ولی اخیرا نوعی ازلنزها ساخته شده که مانند چشم طبیعی انسان می توانند همزمان دید دور و نزدیک را اصلاح کنند.

لنزها انواع مختلفی دارند. لنزهای معمولی یک کانونه، لنزهایی هستند که در اکثر افراد استفاده می شوند. شما با این لنزها قادر خواهید بود دور را به خوبی ببینید ولی برای دیدن اشیای ریز نزدیک نظیر خطوط کتاب، تلفن همراه و نوشتن و فعالیت های مشابه، نیاز به عینک خواهید داشت. نوع دیگر لنزها برای افرادی که آستیگمات دارند مناسب هستند. به این لنز ها توریک (Toric) می گویند. لنز توریک براع کسانی مناسب است که علاوه بر آب مروارید، دچار آستیگماتیسم نیز هستند. لنز های توریک باعث می شوند این گروه از افراد بتوانید دور را به خوبی ببینید ولی باز هم، برای مطالعه و نزدیک نیاز به عینک خواهید داشت. بدیهی است کسانی که دارای آستیگماتیسم هستند اگر از لنزهای معمولی استفاده کنند، بعد از عمل هم برای دور و هم برای نزدید نیز به عینک خواهند داشت. نوع سومی از لنزها وجود دارند که به آن ها لنزهای Multifoca (چند کانونه ، دو دید ، سه دید) گفته می شود و هدف این است که شما بتوانید فواصل مختلف را مانند نزدیک (مطالعه)، متوسط (کامپیوتر) و دور (تلویزیون و رانندگی) را به خوبی ببینید. البته در صورتی شما می توانید از این لنزها استفاده کنید که چشم شما آستیگمات نباشد (خوشبختانه امروزه لنزهایی هستند که همزمان دید دور و نزدیک و آستیگمات را اصلاح می کنند ولی این لنزها گران قیمت بوده و برای همه مناسب نیستند).

در شکلهای زیر و از راست به چپ، نمونه ای از لنز معمولی، لنز چند کانونه و مرحله کارگذاری و باز شدن لنز را در داخل چشم مشاهده می کنید :

قبل از عمل یک معاینه کامل از چشم شما توسط پزشک متخصص انجام می شود و اگر ضرورت باشد مشاوره فوق تخصصی نیز جهت بررسی شبکیه و فشار چشم نیز انجام می شود. پس از تکمیل معاینات، نوبت به اندازه گیری شماره لنز چشم شما می شود. پس از تعیین شماره، لنز شما سفارش داده شده و تهیه می شود. در صورت لزوم، اقدامات دیگری نظیر عکس برداری شبکیه (oct) و قرنیه (توپوگرافی و اسپکولار) نیز انجام می شود و به شما نوبت عمل داده می شود. ممکن است نیاز باشد برای مشاوره به پزشک فوق تخصص شبکیه، گلوکوم  ویا متخصص داخلی یا بیهوشی ارجاع داده شوید. در صورتیکه بیماری خاصی نظیر دیابت، فشار خون و هر بیماری دیگری دارید به کادر درمانی و پزشک خود اطلاع دهید.

بسته به نظر پزشک معالج، ممکن است از چند روز قبل از عمل قطره های چشمی برای پیشگیری از التهاب و یا عفونت برای شما تجویز شوند، در این صورت این داروها را طبق دستور استفاده کنید. اگر داروی دیگری برای بیماری خود استفاده می کنید به پزشک خود اطلاع دهید تا در رابطه با ادامه آن داروها به شما توصیه های لازم داده شود. ممکن است لازم باشد تغییراتی در داروهای شما به خصوص داروهای ضدانعقاد خون، داروهای درمان دیابت و سایر داروها داده شود.

مجددآ تآکید می شود در صورتی که دارای بیماری های خاصی هستید و داروی خاصی استفاده می کنید،  توصیه می شود به پزشک خود اطلاع دهید.

در مورد انتخاب نوع لنز پزشک معالج و کادر درمانی به شما کمک خواهند کرد و لنز مناسب را به شما پیشنهاد خواهند داد، لذا از این بابت نگرانی نداشته باشید اگر چشم شما برای لنزهای توریک (دارای آستیگمات) و یا چند دید (مولتی فوکال) مناسب باشد. این لنز ها به شما پیشنهاد خواهد شد. البته اگر به هر علتی نظیر محدودیت بودجه، عدم تمایل و یا عدم اطمینان، نخواستید از این لنز ها استفاده کنید و مایل به استفاده از لنز معمولی هستید، جای هیچگونه نگرانی نیست، چون بعد از عمل برای اصلاح عیوب باقیمانده چشم خود می توانید از عینک استفاده کنید. لنزهای چندکانونه ممکن است برای همه افراد و به خصوص آنهایی که در شب زیاد رانندگی می کنند مناسب نباشند.

در رابطه با ناشنا بودن یا نبودن بایستی قبلا اطلاعات لازم را از کادر درمانی یا پزشک خود دریافت کنید. بهتر است شب قبل از عمل یا روز عمل قبل از وزود به کلینیک، استحمام کرده و سر و صورت خود را کاملا تمییز نمایید. در روز عمل با مراجعه به پذیرش، پرونده و مدارک خود را تکمیل کنید و در بخش آماده سازی منتظر بمانید تا به اطاق عمل منتقل شوید. اکثر اعمال چشم از آن جمله آب مروارید بدون نیاز به بیهوشی کامل انجام می شوند، ولی در صورتیکه برای شما عمل با بیهوشی توصیه شده بایستی حداقل 8 ساعت قبل از عمل هیچگونه غذا و مایعات استفاده نکرده باشید. در صورتیکه عمل شما بدون بیهوشی انجام شود، چشم شما کاملا بی حس شده و بدون درد خواهد بود و از این بابت هیچگونه نگرانی نداشته باشید. حین عمل به توصیه ها و گفته های پزشک جراح و کمک جراح توجه کنید و با ایشان همکاری لازم را انجام دهید.

تلاش ما این است که همه مراحل را به نحو احسن به پیش ببریم و شما کمترین معطلی را در مرکز داشته باشید. ولی متاسفانه گاهی ممکن است به علت طولانی بودن مراحل آماده سازی، تراکم بیمار در اطاق عمل و یا در گیر بودن پزشک خود و بعضی عوامل پیش بینی نشده، در روز عمل معطلی شما بیش از حد معمول باشد، لذا از این بابت از شما عذر خواهی می کنیم و از حوصله و تحملی که به خرج می دهید تشکر می نمائیم.

بلافاصله بعد از عمل به اطاق ریکاوری و پس از آن به بخش منتقل خواهید شد و متعاقباً مرخص می شوید. قبل از ترخیص علائم حیاتی و وضعیت عمومی شما توسط پرستار بخش کنترل خواهد شد، ولی اگر مشکل خاصی احساس می کنید توسط خود یا همراهتان به کادر پرستاری اطلاع دهید.

در صورتی که در هنگام مرخصی به شما قطره یا دارویی داده شد، طبق دستور آن ها را مصرف کنید. در غیر این صورت، روز بعد از عمل و پس از ویزیت شما توسط پزشک معالج، قطره یا داروهای لازم برای شما تجویز خواهد شد. داروها را طبق دستور و تا زمانی که دستور قطع آن ها داده نشده، ادامه دهید.

معمولا فردای عمل توسط پزشک معالج یا همکار ایشان معاینه خواهید شد و توصیه های لازم را دریافت خواهید نمود. دید شما در اولین روزهای بعد از عمل بهبودی قابل توجهی خواهد داشت و قادر خواهید بود به طور معمول از چشم خود استفاده کنید. در بعضی موارد، بسته به وضعیت خاص چشم شما ، ممکن است در روزهای اول دید شما تار باشد، ولی به مرور زمان بهبود خواهید یافت. در صورتی که ظرف چند روز پس از عمل دچار افت شدید بینایی و یا درد غیر معمول شدید بلافاصله به پزشک خود مراجعه کنید و اگر پزشک شما در دسترس نبود و مرکزی که در آن عمل شده اید تعطیل بود، به یکی از مراکز اورژانس چشم شهر مراجعه فرمایید.