تنبلی چشم یا آمبلیوپی زمانی اطلاق می شود که چشم ها از همه نظر سالم باشند ولی در یک چشم ( یا بندرت در دو چشم ) دید، کامل نباشد . بدین معنی که در معاینات انجام شده چشم از نظر آناتومیک سالم است ، قرنیه شفاف است ،‌ شبکیه و عصب چشم و مسیرهای بینایی اطراف مغز هیچ گونه بیماری ندارد ولی دید بیمار کاهش دارد و با عینک اصلاح نمی شود .

تنبلی چشم یا آمبلیوپی وقتی ایجاد می شود که بیمار در ابتدای دوران کودکی از به کارگیری یک چشم یا هر دو چشم محروم باشد و تصویر واضحی بر روی شبکیه تشکیل نشود . مثلا چشم به هر علتی بسته بماند ، کدورت داشته باشد و یا دچار انحراف باشد . این محرومیت باعث تنبلی می شود و حتی اگر در زمان دیگری و وقتی سن کودک بالاتر رفت ، این مانع دید و محرومیت برطرف شود ، به علت ایجاد تنبلی ، دید برگشت نخواهد کرد و نیاز به اقدامات درمانی برای تنبلی که در قسمت های بعد توضیح داده خواهد شد ، دارد. قبلا تصور می شد در تنبلی ، ضایعه عضوی و آناتومیک در سیستم بینایی وجود دارد ولی مشخص شده است که در اثر عدم کاربرد چشم و ایجاد تنبلی ، سلول های بینایی قشر مغز ، تکامل پیدا نمی کنند .

تنبلی چشم معمولاً در سنین زیر 6 سال ایجاد شده ،در سنینی که کودک قادر به بیان مشکلات خود می باشد ممکن است از ضعف بینایی، خستگی چشم و یا سردرد شکایت داشته باشد. اما از آنجا که آمبلیوپی اغلب یک طرفه است در اغلب موارد کودک شکایتی ندارد و ممکن است خیلی ازکودکان متوجه کاهش دید در چشم آمبلیوپ خود نباشند وحتی در انجام تکالیف مدرسه ی خود هیچ مشکلی نداشته باشند زیرا در واقع آنها تمام کارهای خود را با چشم سالم انجام می دهند وتنها زمانی متوجه این کاهش دید در چشم آمبلیوپ می شوند که مورد معاینه قرار بگیرند .این بیماران ممکن است در تشخیص فاصله و دید بعد دچار مشکل می باشند .

اغلب والدین به اشتباه امیدوارند که تنبلی چشم کودک آنها تنها با عینک بهبود یابد ، اما عینک به تنهایی در درمان آمبلیوپی موثر نیست . چشمی که به کار گرفته نشود ، گیرنده های مغزی کمتری را فعال می کند و لازم است این گیرنده های مغزی دوباره به کار گرفته شوند . این امر از طریق بستن یک چشم و اصلاح عامل تنبلی چشم در سنین پایین انجام می شود . بنابراین درمان آمبلیوپی شامل تجویز عینک مناسب و بستن چشم سالم و یک سری تمرینات چشمی می باشد که تنها در سنین کودکی موثر است ؛به طوری که دیده شده در سنین بالای 6 سال میزان تاثیر درمان و سرعت آن به طور قابل توجهی کاهش می یابد.

در اغلب موارد تصحیح عیب انکساری اولین اقدام لازم است. در مواردی که تنبلی ناشی از عیوب انکساری است تجویز عینک یا لنز سبب وضوح تصویر در چشم تنبل و درمان آمبلیوپی خواهد شد. در مواردی که تنبلی چشم ناشی از انحراف چشم باشد، درمان تنبلی چشم معمولا پیش از جراحی برای اصلاح انحراف چشم صورت می گیرد و بستن چشم غالبا پس از جراحی نیز ادامه می یابد. اگر تنبلی چشم ناشی از آب مروارید (کاتاراکت) یا افتادگی پلک و یا ناهنجاری دیگری باشد، اغلب انجام جراحی برای اصلاح مشکل زمینه ای قبل از درمان تنبلی لازم می باشد و پس از جراحی، بستن چشم سالم، برای بهبود بینایی لازم است.

بستن چشم سالم باعث تحریک چشم ضعیف تر به عمل بینائی شده و به تکامل قسمتی از مغز که مسئول درک بینائی است کمک می کند . این درمان ممکن است هفته ها و یا حتی ماه ها طول بکشد که البته چشم سالم باید به تناوب باز شود. مدت بستن چشم را پزشک تعیین می کند و در فواصل مشخص نیز باید بوسیله پزشک معاینه شود. در زمان بستن ، هر فعالیت محرک بینایی که مورد علاقه کودک باشد ، می تواند مفید باشد، مثلاً نقاشی کردن ، تماشای تلویزیون و بازیهای ویدئویی از دور بیشترین بهبود بینایی را درکمترین مدت به دنبال دارد . مدت زمان بستن از چند ساعت در روز تا تمام ساعات بیداری متفاوت است. پس از درمان به منظور پیشگیری از عود آمبلیوپی بهتر است معاینات منظم چشمی حداقل تا 9 سالگی ادامه یابد .

والدین نقش مهمی در تشخیص و درمان تنبلی چشم کودک خود دارند. پزشک می تواند والدین را درباره نحوه درمان تنبلی راهنمایی نماید، اما مسئولیت انجام درمان اصلی بر عهده والدین است.هر کودکی از بستن چشم سالم خود امتناع می ورزد؛ زیرا برای دیدن اشیا به چشم سالم خود وابسته می باشد، اما والدین باید کودک خود را برای انجام آنچه که به نفع اوست، تشویق و حتی وادار نمایند. و به طور کلی، آگاهی والدین و همکاری آنها کلید موفقیت در درمان است.