تیروئید چشمی که با نام تخصصی افتالموپاتی گریوز (Graves’ Ophthalmopathy) شناخته میشود، یک بیماری خودایمنی است که بافتهای نرم اطراف چشم را هدف قرار میدهد و باعث التهاب، ورم و بیرونزدگی چشم (پروپتوز) میشود. این مقاله از کلینیک چشم پزشکی پارسیان یک راهنمای جامع برای پاسخ به تمام نگرانیهای شما، از علائم اولیه گرفته تا روشهای درمان قطعی و هزینههاست.
تیروئید چشمی چرا اتفاق میافتد ؟
علت اصلی این بیماری، یک اختلال در سیستم ایمنی بدن است. در این حالت، آنتیبادیهایی که باید با عوامل بیگانه مبارزه کنند، به اشتباه پروتئینهای موجود در سطح سلولهای تیروئید و همچنین بافتهای اطراف چشم را هدف قرار میدهند.
این واکنش ایمنی مشترک، باعث بروز التهاب و تورم در پشت چشم میشود و علائم بیماری را به وجود میآورد.
چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به تیروئید چشمی هستند؟
- مبتلایان به بیماری گریوز: این گروه شایعترین مبتلایان به تیروئید چشمی هستند.
- زنان: این بیماری در زنان ۳ تا ۵ برابر شایعتر از مردان است.
- افراد سیگاری: سیگار کشیدن نه تنها ریسک ابتلا را به شدت افزایش میدهد، بلکه درمان را نیز دشوارتر میکند.
- سابقه خانوادگی: وجود بیماریهای خودایمنی یا مشکلات تیروئید در خانواده، یک عامل خطر محسوب میشود.
- سن: معمولاً افراد در میانسالی (متوسط سن ۴۵ سال) بیشتر درگیر میشوند
شایعترین علائم تیروئید چشمی
علائم این بیماری ناشی از التهاب و فشار در پشت کره چشم است و میتواند از خفیف تا بسیار شدید متغیر باشد.
| علائم اولیه و خفیف | علائم شدیدتر و پیشرفته |
|---|---|
| احساس وجود شن یا جسم خارجی در چشم | بیرونزدگی چشمها (پروپتوز) – مشخصترین علامت بیماری |
| خشکی، سوزش و قرمزی مداوم چشم | دوبینی (دیپلوپی)، بهخصوص هنگام نگاه به اطراف |
| اشکریزش و حساسیت به نور (فتوفوبیا) | جمعشدگی پلک (رترکشن پلک بالایی) → ظاهر «خیره» چشم |
| پفآلودگی و ورم پلکها | احساس فشار و درد شدید درد در پشت چشم |
| کاهش بینایی و اختلال در تشخیص رنگها (در موارد پیشرفته) |
آیا تیروئید چشمی خطرناک است؟
بله، در صورت عدم درمان به موقع، تیروئید چشمی میتواند خطرناک باشد. بزرگترین خطر، افزایش شدید فشار بر عصب بینایی به دلیل تورم بافتهاست. این فشار میتواند منجر به آسیب دائمی عصب و در موارد نادر، کوری شود. همچنین، بیرونزدگی شدید پلکها مانع بسته شدن کامل چشم شده و قرنیه را در معرض خشکی شدید و زخم قرار میدهد.
خبر خوب این است که با تشخیص و درمان به موقع، میتوان از این عوارض جدی جلوگیری کرد.
تشخیص تیروئید چشمی چگونه انجام میشود؟
تشخیص دقیق توسط چشمپزشک و در صورت لزوم با همکاری متخصص غدد صورت میگیرد.
- معاینه بالینی: پزشک ظاهر چشمها، حرکت عضلات و وضعیت پلکها را بررسی میکند.
- آزمایش خون: برای ارزیابی سطح هورمونهای تیروئید (TSH, T3, T4) و آنتیبادیهای مرتبط.
- تصویربرداری: در موارد پیچیده، از CT اسکن یا MRI برای مشاهده دقیق عضلات و بافتهای متورم پشت چشم استفاده میشود.
مسیرهای درمان تیروئید چشمی
درمان تیروئید چشمی یک مسیر دومرحلهای است که توسط چشمپزشک فوق تخصص اربیت و متخصص غدد مدیریت میشود.
مرحله اول درمان: فاز فعال و کنترل التهاب
در این فاز (که ممکن است ۱ تا ۳ سال طول بکشد)، هدف اصلی سرکوب واکنش سیستم ایمنی و کاهش التهاب است.
- داروهای کورتیکواستروئید: مانند پردنیزون برای کنترل التهاب شدید.
- اشک مصنوعی و ژلهای چشمی: برای مدیریت خشکی چشم.
- داروهای سرکوبکننده ایمنی: در موارد مقاوم به درمان.
- پرتودرمانی اوربیت: برای کاهش تورم و درد.
مرحله دوم درمان: فاز غیرفعال و جراحیهای اصلاحی (درمان قطعی)
پس از فروکش کردن التهاب، تغییرات ظاهری و عملکردی باقیمانده با جراحی به طور قطعی اصلاح میشوند.
- جراحی رفع فشار اوربیت (Orbital Decompression): این عمل برای کاهش بیرونزدگی چشم و برداشتن فشار از روی عصب بینایی انجام میشود.
- جراحی استرابیسم: برای اصلاح انحراف چشم و درمان دوبینی.
- جراحی پلک (بلفاروپلاستی): برای اصلاح ظاهر پلکها و کمک به بسته شدن کامل چشم.
هزینه عمل تیروئید چشمی چقدر است؟
این سوال یکی از دغدغههای اصلی بیماران است. هزینه جراحی یک عدد ثابت ندارد و به عوامل متعددی بستگی دارد:
- نوع و پیچیدگی جراحی: عمل رفع فشار اوربیت معمولاً پرهزینهتر از جراحی پلک است.
- دستمزد جراح: تخصص و تجربه جراح (فوق تخصص اربیت و اکولوپلاستی) یک عامل کلیدی است.
- هزینههای بیمارستان و کلینیک: موقعیت جغرافیایی و امکانات مرکز درمانی.
- پوشش بیمه: حتماً در مورد پوشش بیمههای پایه و تکمیلی خود تحقیق کنید.
برای تیروئید چشمی به چه دکتری مراجعه کنیم؟
برای تشخیص و درمان این بیماری باید به چشمپزشک، ترجیحاً فوق تخصص جراحی پلاستیک چشم و انحراف چشم (اربیت و اکولوپلاستی) مراجعه کنید. ایشان در صورت نیاز، شما را برای کنترل عملکرد تیروئید به متخصص غدد (اندوکرینولوژیست) ارجاع خواهند داد.
