آیا انجام بیومتری درد دارد؟

خیر. بیومتری نوری کاملاً غیرتماسی و بدون درد است. در روش اولتراسوند نیز از قطره بیحسی استفاده میشود و بیمار هیچ دردی احساس نمیکند.

انجام بیومتری چقدر طول میکشد؟

کل فرآیند برای هر دو چشم معمولاً کمتر از ۱۰ دقیقه زمان میبرد. خود اسکن در چند ثانیه انجام میشود.

آیا قبل از بیومتری نیاز به ناشتا بودن است؟

خیر، برای انجام این آزمایش نیازی به ناشتا بودن یا آمادگی خاصی به جز کنار گذاشتن لنزهای تماسی نیست.

اگر آب مروارید خیلی شدید باشد، آیا باز هم بیومتری نوری ممکن است؟

در موارد بسیار نادری که کاتاراکت به شدت متراکم است و نور نمیتواند از آن عبور کند، ممکن است پزشک از روش بیومتری اولتراسوند به عنوان جایگزین یا مکمل استفاده کند.

بیومتری (Biometry)

بیومتری چشم یکی از حیاتی‌ترین و دقیق‌ترین معاینات پیش از جراحی‌های چشمی، به ویژه عمل آب مروارید (کاتاراکت) است. این فرآیند پیشرفته، اندازه‌گیری‌های دقیقی از ساختارهای مختلف چشم ارائه می‌دهد تا جراح بتواند بهترین لنز داخل چشمی (IOL) را برای بیمار انتخاب کند و به نتایج بینایی مطلوب دست یابد. در این راهنمای جامع از کلینیک چشم پارسیان، به بررسی کامل این تکنولوژی، کاربردها، انواع و اهمیت آن می‌پردازیم.

بیومتری چشم چیست

بیومتری چشم (Eye Biometry) یک آزمایش تشخیصی غیرتهاجمی است که به منظور اندازه‌گیری مشخصات فیزیکی و اپتیکال چشم انجام می‌شود. این فرآیند مانند گرفتن یک “اثر انگشت” دقیق از ساختار چشم شماست. با استفاده از امواج صوتی (اولتراسوند) یا نور (اپتیکال)، دستگاه بیومتری پارامترهای کلیدی چشم را محاسبه می‌کند. این داده‌ها به یک نرم‌افزار پیشرفته و فرمول‌های ریاضی پیچیده داده می‌شود تا قدرت لنز داخل چشمی که قرار است جایگزین لنز طبیعی بیمار شود، با بالاترین دقت ممکن محاسبه گردد.

بیومتری چشم چه اطلاعاتی را اندازه می‌گیرد

دقت نتایج جراحی به کیفیت داده‌های ورودی بستگی دارد. بیومتری اطلاعات متعددی را با دقت میکرومتری اندازه‌گیری می‌کند که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:

طول محوری (Axial Length – AL): این مهم‌ترین پارامتر است و به فاصله دقیق از سطح جلویی قرنیه تا شبکیه چشم اشاره دارد. کوچکترین خطا در این اندازه‌گیری می‌تواند منجر به نتیجه ضعیف پس از عمل شود.
کراتومتری (Keratometry – K): این بخش، انحنا و قدرت انکساری قرنیه را در دو محور اصلی اندازه‌گیری می‌کند. این داده برای محاسبه قدرت لنز و همچنین تشخیص و اصلاح آستیگماتیسم ضروری است.
عمق اتاق قدامی (Anterior Chamber Depth – ACD): فاصله بین پشت قرنیه و جلوی لنز طبیعی چشم است. این پارامتر در انتخاب فرمول محاسبه لنز و پیش‌بینی جایگاه نهایی آن اهمیت دارد.
سایر پارامترها: دستگاه‌های مدرن‌تر می‌توانند موارد دیگری مانند ضخامت لنز (Lens Thickness)، فاصله سفیدی تا سفیدی قرنیه (White-to-White) و قطر مردمک را نیز اندازه‌گیری کنند.

چرا انجام بیومتری اهمیت دارد؟

اهمیت بیومتری را می‌توان در یک کلمه خلاصه کرد: دقت. هدف اصلی از جراحی آب مروارید، نه تنها حذف لنز کدر شده، بلکه اصلاح عیوب انکساری (نزدیک‌بینی، دوربینی و آستیگماتیسم) و کاهش وابستگی بیمار به عینک است. اهمیت این آزمایش در موارد زیر مشخص می‌شود:

انتخاب صحیح لنز IOL: بدون اندازه‌گیری‌های دقیق، انتخاب قدرت لنز مناسب غیرممکن است و بیمار پس از عمل همچنان به عینک با شماره بالا نیاز خواهد داشت.
شخصی‌سازی جراحی: داده‌های بیومتری به جراح این امکان را می‌دهد که جراحی را بر اساس آناتومی منحصر به فرد چشم هر بیمار برنامه‌ریزی کند.
پیش‌بینی نتایج بینایی: با استفاده از فرمول‌های پیشرفته (مانند Barrett Universal II)، بیومتری می‌تواند نتیجه انکساری نهایی پس از عمل را با دقت بالایی پیش‌بینی کند و انتظارات بیمار را واقع‌بینانه سازد.
افزایش ایمنی و رضایت: دقت بالا به معنای کاهش خطاهای انسانی، نتایج بهتر و در نهایت، افزایش چشمگیر رضایت بیماران است.

انواع روش‌های انجام بیومتری

دو روش اصلی برای انجام بیومتری وجود دارد: تماسی (اولتراسوند) و غیرتماسی (اپتیکال).

بیومتری تماسی (A-Scan Ultrasound)

این روش قدیمی‌تر است و از امواج فراصوت برای اندازه‌گیری استفاده می‌کند. در این روش، پس از بی‌حس کردن چشم با قطره، یک پروب کوچک به آرامی با سطح قرنیه تماس داده می‌شود. اگرچه این روش هنوز کاربرد دارد، اما به دلیل فشار احتمالی پروب بر روی قرنیه که می‌تواند منجر به فشرده شدن چشم و ثبت طول محوری کمتر از واقعیت شود، دقت کمتری نسبت به روش اپتیکال دارد. این روش معمولاً برای مواردی که آب مروارید بسیار متراکم است و نور نمی‌تواند از آن عبور کند، استفاده می‌شود.

بیومتری نوری (Optical Biometry)

این روش، استاندارد طلایی و مدرن در بیومتری چشم است. دستگاه‌هایی مانند Zeiss IOLMaster یا Haag-Streit Lenstar از تکنولوژی تداخل‌سنجی نوری (Optical Low-Coherence Reflectometry) یا SWEPT Source OCT برای اندازه‌گیری استفاده می‌کنند. این روش کاملاً غیرتماسی، سریع (چند ثانیه) و بسیار دقیق‌تر (تا ۰.۰۱ میلی‌متر) است، زیرا هیچ فشاری به چشم وارد نمی‌شود. این دقت بالا، نتایج جراحی را به طور قابل توجهی بهبود می‌بخشد.

مراحل انجام بیومتری چشم

فرآیند انجام بیومتری نوری بسیار ساده، سریع و بدون درد است:

آمادگی: از بیمار خواسته می‌شود تا اگر از لنز تماسی استفاده می‌کند، برای مدتی (بسته به نوع لنز) آن را کنار بگذارد تا شکل طبیعی قرنیه بازگردد.
استقرار بیمار: شما پشت دستگاه می‌نشینید و چانه و پیشانی خود را در محل مشخص شده قرار می‌دهید.
تثبیت نگاه: اپراتور از شما می‌خواهد که به یک نقطه نوری ثابت در داخل دستگاه نگاه کنید و پلک نزنید.
اسکن: دستگاه در عرض چند ثانیه به صورت خودکار تمام اندازه‌گیری‌های لازم را بدون هیچ‌گونه تماسی با چشم شما انجام می‌دهد.
تحلیل داده‌ها: اطلاعات ثبت شده به کامپیوتر منتقل شده و با استفاده از فرمول‌های تخصصی، گزینه‌های مختلف قدرت لنز محاسبه و برای بررسی توسط جراح آماده می‌شود.

کاربرد بیومتری در جراحی‌های چشم

اگرچه اصلی‌ترین کاربرد بیومتری در جراحی آب مروارید است، اما در سایر جراحی‌ها نیز نقش مهمی ایفا می‌کند:

جراحی آب مروارید (Cataract Surgery): کاربرد اصلی برای محاسبه دقیق لنزهای تک‌کانونی، چندکانونی و توریک (اصلاح آستیگماتیسم).
جراحی‌های انکساری (Refractive Surgery): در برخی موارد برای کاشت لنزهای داخل چشمی فیکیک (Phakic IOLs) جهت اصلاح نزدیک‌بینی یا دوربینی شدید.
جراحی آب سیاه (Glaucoma Surgery): اندازه‌گیری عمق اتاق قدامی و ضخامت لنز می‌تواند در تصمیم‌گیری‌های جراحی گلوکوم مفید باشد.

تفاوت بیومتری با سایر تصویربرداری‌های چشمی

ممکن است بیومتری با سایر تصویربرداری‌ها اشتباه گرفته شود. در اینجا تفاوت اصلی آن با دو مورد رایج ذکر می‌شود:

توپوگرافی قرنیه (Corneal Topography): توپوگرافی یک نقشه رنگی دقیق از سطح قرنیه ایجاد می‌کند و برای تشخیص بیماری‌هایی مانند قوز قرنیه (کراتوکونوس) و برنامه‌ریزی جراحی‌های لیزیک و PRK استفاده می‌شود. در حالی که بیومتری بر اندازه‌گیری ابعاد طولی و قدرت کلی چشم تمرکز دارد.
OCT شبکیه (Retinal OCT): این دستگاه از لایه‌های مختلف شبکیه و عصب بینایی تصویربرداری مقطعی انجام می‌دهد و برای تشخیص بیماری‌هایی مانند دژنراسیون ماکولا و آسیب‌های ناشی از دیابت کاربرد دارد. بیومتری به ساختارهای جلویی و ابعاد کلی چشم می‌پردازد.

هزینه بیومتری چشم در ایران

هزینه بیومتری چشم بسته به مرکز درمانی، نوع دستگاه (اپتیکال یا اولتراسوند) و پوشش بیمه می‌تواند متفاوت باشد. به طور کلی، بیومتری نوری به دلیل تکنولوژی پیشرفته‌تر، هزینه بالاتری نسبت به روش اولتراسوند دارد. با این حال، با توجه به تاثیر مستقیم آن بر نتیجه جراحی و کاهش نیاز به عینک، این هزینه یک سرمایه‌گذاری ارزشمند برای بینایی شما محسوب می‌شود. برای اطلاع دقیق از هزینه‌ها در کلینیک چشم پارسیان و پوشش بیمه‌های طرف قرارداد، توصیه می‌شود با کلینیک تماس حاصل فرمایید.