فمتولیزیک

عمل فمتولیزیک چشم چیست ؟

عمل فمتولیزیک، که اغلب با نام‌هایی مانند «لیزیک بدون تیغه» (Bladeless LASIK) یا «All-Laser LASIK» شناخته می‌شود، یک روش پیشرفته جراحی برای اصلاح عیوب انکساری چشم (نزدیک‌بینی، دوربینی و آستیگماتیسم) است. این روش، نسل جدید جراحی لیزیک محسوب می‌شود و تفاوت کلیدی آن در نحوه ایجاد فلپ (لایه نازک روی قرنیه) است.

در روش‌های سنتی، فلپ با استفاده از یک ابزار مکانیکی به نام میکروکراتوم ایجاد می‌شد. اما در فمتولیزیک، این مرحله حیاتی با تکیه بر لیزر پیشرفته فمتوثانیه (Femtosecond Laser) انجام می‌گیرد. این لیزر با تولید پالس‌های فوق‌سریع (در حد کوادریلیونیم ثانیه) و تمرکز دقیق در عمق مشخصی از قرنیه، حباب‌های کوچکی را ایجاد کرده و به‌طور کامپیوتری، یک فلپ کاملاً دقیق و یکنواخت می‌سازد.

پس از آماده‌سازی فلپ با لیزر فمتوثانیه، مرحله دوم جراحی با استفاده از لیزر اگزایمر (Excimer Laser) آغاز می‌شود تا انحنای قرنیه اصلاح شده و دید بیمار بهبود یابد. دقت فوق‌العاده این فرآیند، آن را به انتخابی مطمئن و پیشرو تبدیل کرده است.

تفاوت فمتولیزیک و لیزیک سنتی

اصلی‌ترین نگرانی در لیزیک سنتی، احتمال بروز خطاهای مکانیکی در هنگام برش فلپ با تیغه میکروکراتوم بود. فمتولیزیک این ریسک را به‌طور کامل حذف می‌کند. لیزر فمتوثانیه اجازه می‌دهد تا فلپی با لبه‌های دقیق‌تر، ضخامت کاملاً یکنواخت و قابل برنامه‌ریزی ایجاد شود. این ویژگی‌ها منجر به:

• دقت بالاتر: امکان ایجاد فلپ‌های نازک‌تر و حفظ بافت بیشتر قرنیه.
• پایداری بیشتر: بهبود اتصال مجدد فلپ به بستر قرنیه.
• کاهش عوارض: کاهش احتمال جابجایی فلپ یا پارگی‌های نامنظم.

مزیت عمل فمتولیزیک نسبت به دیگر روش ها

انتخاب فمتولیزیک به معنای انتخاب بهترین سطح ایمنی و کیفیت در اصلاح بینایی است. مزایای این روش بسیار فراتر از «بدون تیغه بودن» است و شامل موارد زیر می‌شود:

• دقت و ایمنی بالاتر
  در فمنتولیزیک، ایجاد برش در قرنیه به‌وسیله لیزر فمتوثانیه انجام می‌شود، نه میکروکراتوم (چاقوی مکانیکی). این موضوع احتمال خطای جراحی و عوارض ناشی از برش مکانیکی را کاهش می‌دهد.
• کاهش عوارض بعد از عمل
  ریسک عوارضی مانند برش نامنظم قرنیه، التهاب و خشکی شدید چشم در فمنتولیزیک کمتر از لیزیک سنتی است.
• بهبود سریع‌تر بینایی
  بیماران معمولاً طی 24 تا 48 ساعت بعد از عمل، بهبودی قابل توجهی در دید خود تجربه می‌کنند، در حالی که در روش‌هایی مثل PRK زمان بهبودی طولانی‌تر است.
• مناسب برای قرنیه‌های نازک‌تر
  لیزر فمتوثانیه قادر است برش‌های بسیار نازک‌تر و یکنواخت‌تر ایجاد کند، بنابراین برای افرادی با ضخامت قرنیه کمتر هم گزینه مناسب‌تری محسوب می‌شود.
• کنترل بیشتر جراح
  امکان تنظیم دقیق‌تر برش (عمق، زاویه و قطر) در این روش وجود دارد و همین باعث می‌شود عمل متناسب با شرایط اختصاصی هر بیمار انجام شود.
• راحتی بیشتر بیمار
  زمان عمل کوتاه‌تر، درد و ناراحتی کمتر بعد از عمل و بازگشت سریع‌تر به زندگی روزمره از دیگر مزایای فمنتولیزیک است.

شخصی‌سازی درمان با تکنولوژی Wavefront

یکی از بزرگترین مزایای فمتولیزیک در کلینیک‌های پیشرفته، ترکیب آن با تکنولوژی Wavefront-Guided است. این تکنولوژی، نقشه‌ای دقیق و سه‌بعدی از تمام ناهمواری‌های قرنیه و عیوب انکساری (حتی عیوب درجه بالاتر که با عینک قابل اصلاح نیستند) تهیه می‌کند. لیزر اگزایمر، بر اساس این نقشه بسیار شخصی، بافت را دقیقاً در نقاط مورد نیاز اصلاح می‌کند و نتیجه، دیدی فراتر از اصلاح نمره عینک خواهد بود که به آن «دید با کیفیت بالا» (High-Definition Vision) گفته می‌شود. این سطح از شخصی‌سازی، شانس دستیابی به دید ۲۰/۲۰ یا حتی بهتر را به شدت افزایش می‌دهد.

عمل فمتولیزیک برای چه کسانی مناسب است ؟

1. افراد با عیوب انکساری پایدار
   کسانی که دچار نزدیک‌بینی، دوربینی یا آستیگماتیسم هستند و شماره چشم‌شان در ۱۲ ماه گذشته ثابت مانده است.
2. سن بالای ۱۸ سال
   عمل معمولاً برای افراد بالای ۱۸ سال توصیه می‌شود؛ چون قبل از این سن، چشم هنوز در حال تغییر است.
3. ضخامت قرنیه کافی
   فمتولیزیک نسبت به لیزیک سنتی برای قرنیه‌های نازک‌تر هم مناسب است، اما همچنان نیاز به حداقل ضخامت مشخصی دارد.
4. سلامت کلی چشم
   نداشتن بیماری‌های چشمی مثل قوز قرنیه، آب مروارید یا آب سیاه فعال.
5. خشکی خفیف یا معمولی چشم
   در مقایسه با لیزیک سنتی، فمتولیزیک برای افرادی که خشکی چشم دارند بهتر است، چون آسیب عصبی کمتری ایجاد می‌کند.
6. افرادی که به کیفیت دید بالا نیاز دارند
   کسانی که شغل یا سبک زندگی‌شان نیاز به دید شفاف و دقیق دارد (مثل رانندگان شب، خلبانان یا عکاسان)

فمتولیزیک برای چه کسانی مناسب نیست ؟

با وجود پیشرفت‌های چشمگیر، فمتولیزیک برای همه افراد مناسب نیست. جراحان باتجربه در کلینیک چشم پارسیان همواره سلامت چشم و سیستمیک بیمار را در اولویت قرار می‌دهند. موارد منع جراحی شامل:

• قوز قرنیه (کراتوکونوس): یک بیماری پیشرونده که در آن قرنیه نازک شده و شکل مخروطی پیدا می‌کند.
• بیماری‌های فعال چشمی: مانند یوئیت یا تبخال چشمی فعال.
• نوسانات شدید هورمونی: مانند دوران بارداری یا شیردهی که باعث تغییر موقت در نمره چشم می‌شوند.
• نمره‌های بسیار بالا: در برخی موارد نزدیک‌بینی یا آستیگماتیسم بسیار بالا، جراحی‌های سطح قرنیه مانند PRK یا ICLs ممکن است انتخاب‌های مناسب‌تری باشند.
• برخی بیماری های سیستمیک: مانند دیابت کنترل نشده، لوپوس، آرتریت روماتوئید شدید و نقص‌های سیستم ایمنی.

آمادگی های قبل از عمل فمتولیزیک

رعایت دقیق دستورالعمل‌های قبل از عمل، کلید موفقیت جراحی و بهبودی سریع است. این آمادگی‌ها توسط تیم درمانی کلینیک به دقت به شما گوشزد خواهد شد:

• معاینات جامع: انجام توپوگرافی قرنیه، پاکیمتری (اندازه‌گیری ضخامت قرنیه)، و تست‌های کامل خشکی چشم.
• داروها: قطع مصرف برخی داروها که ممکن است بر سطح اشک یا ترمیم زخم تأثیر بگذارند (با مشورت پزشک).
• بهداشت: شستشوی پلک‌ها و صورت با صابون ملایم و عدم استفاده از عطر یا ادکلن در روز جراحی (به دلیل تداخل با عملکرد لیزر).
• برنامه‌ریزی برای بازگشت: حتماً یک همراه برای رانندگی در روز عمل داشته باشید، زیرا دید شما بلافاصله پس از جراحی تار خواهد بود.
• توقف مصرف لنز تماسی: استفاده از لنزهای تماسی (حتی در زمان کوتاهی قبل از معاینه) می‌تواند شکل طبیعی قرنیه را تغییر دهد. برای اطمینان از اندازه‌گیری دقیق نمره چشم و توپوگرافی قرنیه، باید مصرف لنزهای نرم را حداقل ۱ تا ۲ هفته و لنزهای سخت (Gas Permeable) را حداقل ۳ تا ۴ هفته قبل از معاینات و جراحی متوقف کنید. این گام حیاتی‌ترین آمادگی برای یک جراحی دقیق است.

نحوه انجام عمل فمتولیزیک

عمل فمتولیزیک یک فرآیند سرپایی است که معمولاً کمتر از ۱۵ دقیقه برای هر دو چشم به طول می‌انجامد. بیمار در طول جراحی کاملاً بیدار است و تنها بی‌حسی موضعی با قطره اعمال می‌شود. کل فرآیند در سه گام اصلی انجام می‌شود:

گام ۱: ایجاد فلپ با لیزر فمتوثانیه

پس از دراز کشیدن بیمار زیر دستگاه، یک حلقه نگهدارنده روی چشم قرار می‌گیرد و با اعمال فشار، مکش ملایمی ایجاد می‌شود تا حرکت چشم مهار شود. در این لحظه، دید بیمار ممکن است برای چند ثانیه تاریک شود. سپس، لیزر فمتوثانیه با دقت کامپیوتری شروع به ایجاد هزاران حباب ریز در عمق تعیین شده می‌کند. این حباب‌ها بافت را بدون هیچ‌گونه برش فیزیکی جدا کرده و فلپ را آماده می‌کنند.

گام ۲: اصلاح دید با لیزر اگزایمر

جراح فلپ ایجاد شده را به‌آرامی بلند می‌کند و آن را به کنار می‌کشد. سپس بیمار به زیر دستگاه لیزر اگزایمر هدایت می‌شود. این لیزر با پالس‌های انرژی بالا، بافت میکروسکوپی را از بستر قرنیه تبخیر و شکل قرنیه را بر اساس نقشه‌های Wavefront (در صورت استفاده) اصلاح می‌کند. از بیمار خواسته می‌شود که به یک نور هدف ثابت نگاه کند. صدای «تیک تیک» بلند و بوی خفیف سوختن مو در این مرحله طبیعی است.

گام ۳: بازگرداندن فلپ و اتمام جراحی

پس از اتمام کار لیزر اگزایمر، جراح فلپ را به موقعیت اولیه خود برمی‌گرداند. فلپ بدون نیاز به بخیه، به‌طور طبیعی در جای خود می‌چسبد و فرآیند بهبودی بلافاصله آغاز می‌شود. جراح با چند قطره آنتی‌بیوتیک و ضدالتهاب، عمل را به پایان می‌رساند.

نکاتی که باید حین جراحی فمتولیزیک رعایت کنید

همکاری بیمار در طول مدت کوتاه جراحی، تضمین‌کننده سرعت و موفقیت عمل است. مهم‌ترین نکات عبارتند از:

• آرامش و تمرکز: سعی کنید تا حد امکان آرام باشید. جراح و تیم درمانی مدام با شما صحبت خواهند کرد و شما را راهنمایی می‌کنند.
• عدم حرکت ناگهانی: با وجود حلقه مکش، از هرگونه حرکت ناگهانی سر یا چشم خودداری کنید.
• توجه به نور سبز/قرمز: در مرحله لیزر اگزایمر، تمرکز خود را فقط روی نور هدف (معمولاً سبز) حفظ کنید. نگران حرکات جزئی چشم نباشید، زیرا دستگاه‌های مدرن مجهز به سیستم ردیابی (Eye Tracker) هستند که لیزر را با حرکات جزئی چشم شما همگام می‌کنند.
• احساس فشار: در مرحله ایجاد فلپ، ممکن است احساس فشار خفیفی در چشم خود داشته باشید که کاملاً طبیعی است و به سرعت از بین می‌رود.

مراقبت های بعد از عمل فمتولیزیک

مراقبت‌های پس از عمل، به اندازه خود جراحی مهم هستند. چشم‌ها پس از فمتولیزیک بسیار حساس هستند و رعایت دستورالعمل‌ها از بروز عوارض جلوگیری می‌کند:

• استفاده از قطره‌ها: از قطره‌های آنتی‌بیوتیک و ضدالتهاب دقیقاً طبق دستور پزشک استفاده کنید. قطره‌های اشک مصنوعی نیز برای جلوگیری از خشکی چشم بسیار ضروری هستند.
• محافظت از چشم: در ساعات اولیه، چشم‌ها را با شیلدهای محافظ (Eye Shield) بپوشانید، به‌خصوص هنگام خواب، تا از مالش تصادفی آن‌ها جلوگیری شود.
• استحمام و آرایش: تا یک هفته از تماس مستقیم آب و صابون با چشم‌ها و تا دو هفته از آرایش چشم خودداری کنید.
• فعالیت‌های ورزشی: از ورزش‌های سنگین و پربرخورد برای چند هفته پرهیز کنید.
• معاینات پیگیری: حضور در جلسات معاینه روز بعد، یک هفته بعد و یک ماه بعد از عمل حیاتی است.

دستورالعمل‌های ضروری در ۲۴ ساعت اول بعد از عمل

۲۴ ساعت اول دوره بهبودی حیاتی‌ترین زمان است. در این دوره:

1. استراحت کنید: بلافاصله پس از بازگشت به منزل استراحت کنید و چشم‌ها را بسته نگه دارید. ممکن است احساس سوزش، اشک‌ریزش یا حساسیت به نور داشته باشید.
2. دارو را به‌موقع استفاده کنید: حتی اگر احساس بهبودی دارید، قطره‌ها را طبق برنامه دقیق مصرف کنید.
3. تماس ممنوع: به هیچ عنوان چشم‌ها را نمالید یا فشار ندهید. این کار می‌تواند فلپ را جابجا کند.
4. عینک آفتابی: حتی در فضای بسته از عینک آفتابی استفاده کنید تا حساسیت به نور کنترل شود.

عوارض بعد از عمل فمتولیزیک

فمتولیزیک یک جراحی بسیار ایمن است و عوارض جدی آن نادر است. با این حال، همانند هر جراحی دیگری، عوارض جانبی موقت یا احتمالات نادری وجود دارند که باید از آن‌ها آگاه باشید:

عوارض شایع و موقت

شایع‌ترین عوارض معمولاً موقت بوده و در هفته‌ها تا ماه‌های اول پس از عمل برطرف می‌شوند:

• خشکی چشم (Dry Eyes): به دلیل تأثیر جراحی بر اعصاب قرنیه، خشکی موقت شایع است و با استفاده منظم از اشک مصنوعی بهبود می‌یابد.
• هاله و پخش نور (Halos and Glare): دیدن هاله اطراف منابع نور در شب (به‌ویژه در چند هفته اول) طبیعی است و معمولاً با گذشت زمان کاهش می‌یابد.
• دید نوسانی: ممکن است دید شما در طول روز نوسان داشته باشد تا زمانی که قرنیه به طور کامل تثبیت شود.

عوارض نادر و نحوه پیگیری

عوارض نادر شامل جابه‌جایی فلپ (که اغلب ناشی از ضربه یا مالش چشم است)، عفونت (بسیار نادر با رعایت بهداشت) و رشد سلول‌های اپیتلیال زیر فلپ (Epithelial Ingrowth) هستند. در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر، باید فوراً به کلینیک چشم پارسیان مراجعه کنید:

• درد شدید و فزاینده که با دارو تسکین نمی‌یابد.
• کاهش ناگهانی یا شدید بینایی.
• قرمزی شدید یا ترشحات غیرطبیعی از چشم.