عمل لیزیک چشم

عمل لیزیک چشم (LASIK) انقلابی در دنیای چشم پزشکی و یکی از محبوب‌ترین روش‌های جراحی انکساری برای اصلاح عیوب بینایی است. برای میلیون‌ها نفر در سراسر جهان، این عمل به معنای رهایی دائمی از عینک و لنزهای تماسی بوده است. اگر شما هم از وابستگی به عینک خسته شده‌اید و به دنبال راهی برای داشتن دیدی شفاف و واضح هستید، لیزیک می‌تواند گزینه‌ای ایده‌آل برای شما باشد. در این راهنمای جامع از کلینیک چشم پزشکی پارسیان، ما به تمام جنبه‌های این جراحی مدرن، از چیستی آن گرفته تا مراقبت‌های حیاتی پس از عمل، خواهیم پرداخت.

عمل لیزیک چشم چیست

لیزیک (LASIK) که مخفف عبارت “Laser-Assisted in Situ Keratomileusis” است، یک عمل جراحی سرپایی بسیار دقیق برای اصلاح عیوب انکساری چشم شامل نزدیک‌بینی (Myopia)، دوربینی (Hyperopia) و آستیگماتیسم (Astigmatism) است. در این فرآیند، چشم پزشک جراح با استفاده از دو نوع لیزر پیشرفته، شکل قرنیه (لایه شفاف جلوی چشم) را تغییر می‌دهد.

قرنیه و عدسی چشم مسئول شکست نور و متمرکز کردن آن بر روی شبکیه (پرده عصبی پشت چشم) هستند. اگر این تمرکز به درستی انجام نشود، تصویر تار دیده می‌شود. هدف لیزیک، تغییر دادن انحنای قرنیه به گونه‌ای است که نور ورودی دقیقاً روی شبکیه متمرکز شود و در نتیجه، دیدی واضح و شفاف بدون نیاز به عینک یا لنز ایجاد گردد.

لیزیک چگونه دید شما را اصلاح می‌کند؟

فرآیند لیزیک در دو مرحله اصلی انجام می‌شود: ابتدا، یک لایه بسیار نازک به نام “فلپ” (Flap) در سطح قرنیه ایجاد می‌شود. سپس این فلپ به آرامی کنار زده شده و لیزر دوم به نام “لیزر اگزایمر” (Excimer Laser) به لایه میانی قرنیه (استروما) تابانده می‌شود. این لیزر با دقت میکروسکوپی، بخش‌هایی از بافت قرنیه را بر اساس نمره چشم بیمار برمی‌دارد (تراش می‌دهد) تا انحنای آن اصلاح شود. پس از اتمام کار لیزر، فلپ به جای اولیه خود بازگردانده می‌شود و به طور طبیعی و بدون نیاز به بخیه جوش می‌خورد.

نگاهی به تاریخچه مختصر لیزیک

ریشه‌های لیزیک به دهه‌های ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ بازمی‌گردد، اما شکل مدرن آن در دهه ۱۹۹۰ توسعه یافت. لیزر اگزایمر در دهه ۱۹۸۰ برای کاربردهای چشم پزشکی معرفی شد و اولین جراحی‌های PRK (که پیش‌درآمد لیزیک بود) انجام گرفت. در نهایت، ترکیب تکنیک ایجاد فلپ (کراتومیلوزیس) با لیزر اگزایمر، منجر به تولد لیزیک در اوایل دهه ۱۹۹۰ شد. این روش به دلیل بهبودی بسیار سریع و درد کمتر، به سرعت جایگزین PRK و سایر روش‌های قدیمی‌تر گردید و در سال ۱۹۹۹ توسط FDA (سازمان غذا و داروی آمریکا) تأیید شد.

فرق عمل لیزیک و دیگر اعمال چشم چیست

لیزیک تنها گزینه برای جراحی اصلاح دید نیست. روش‌های دیگری مانند PRK، لازک و اسمایل (SMILE) نیز وجود دارند که هرکدام مزایا و کاربردهای خاص خود را دارند. انتخاب بین این روش‌ها به ضخامت قرنیه، نمره چشم، سبک زندگی و تشخیص جراح شما بستگی دارد.

لیزیک در برابر PRK (پی آر کی)

تفاوت اصلی لیزیک و PRK (Photorefractive Keratectomy) در نحوه دسترسی به لایه میانی قرنیه (استروما) است. در لیزیک، یک فلپ ایجاد می‌شود و کنار زده می‌شود. اما در PRK، لایه سطحی قرنیه (اپی‌تلیوم) به طور کامل برداشته می‌شود تا لیزر اگزایمر تابانده شود. این لایه سطحی باید طی چند روز دوباره رشد کند. به همین دلیل، دوره بهبودی PRK طولانی‌تر و معمولاً با درد و ناراحتی بیشتری همراه است، اما برای افرادی که قرنیه نازک‌تری دارند یا در معرض ضربه به چشم هستند (مانند ورزشکاران رزمی)، گزینه ایمن‌تری محسوب می‌شود.

مقایسه لیزیک با لازک (LASEK)

لازک (LASEK) ترکیبی از ویژگی‌های لیزیک و PRK است. در این روش، لایه اپی‌تلیوم با استفاده از الکل رقیق شده، شل شده و به صورت یک ورقه نازک کنار زده می‌شود (برخلاف PRK که کاملاً برداشته می‌شود). پس از تابش لیزر، این ورقه اپی‌تلیوم به جای خود بازگردانده می‌شود. بهبودی لازک از لیزیک کندتر اما از PRK کمی سریع‌تر است. این روش نیز مانند PRK برای قرنیه‌های نازک مناسب است.

نسل جدید: لیزیک یا عمل اسمایل (SMILE)؟

اسمایل (SMILE – Small Incision Lenticule Extraction) جدیدترین نسل جراحی انکساری است. در این روش، به جای ایجاد فلپ بزرگ (مانند لیزیک) یا برداشتن سطح قرنیه (مانند PRK)، یک لیزر فمتوسکند در داخل قرنیه یک قطعه کوچک عدسی شکل (Lenticule) متناسب با نمره چشم بیمار برش می‌دهد. سپس این قطعه از طریق یک برش بسیار کوچک (۲ تا ۴ میلی‌متر) از قرنیه خارج می‌شود. مزیت بزرگ اسمایل، عدم ایجاد فلپ و در نتیجه، خشکی چشم کمتر و حفظ استحکام بیشتر قرنیه است. این روش فعلاً عمدتاً برای اصلاح نزدیک‌بینی و آستیگماتیسم کاربرد دارد.

شرایط لازم برای انجام لیزیک

لیزیک یک عمل شگفت‌انگیز است، اما برای همه افراد مناسب نیست. برای اطمینان از ایمنی و کسب بهترین نتیجه، متقاضیان باید واجد شرایط خاصی باشند که در یک جلسه مشاوره جامع در کلینیک پارسیان به دقت بررسی می‌شوند.

• سن: حداقل ۱۸ سال سن (و در برخی موارد ۲۱ سال) تا اطمینان حاصل شود که رشد چشم کامل شده است.
• سلامت عمومی: برخورداری از سلامت عمومی خوب. بیماری‌هایی مانند دیابت کنترل نشده، بیماری‌های خودایمنی (مانند لوپوس یا آرتریت روماتوئید) می‌توانند بر فرآیند بهبودی تأثیر منفی بگذارند.
• سلامت چشم: نداشتن بیماری‌های فعال چشمی مانند آب مروارید، گلوکوم (آب سیاه) شدید، تبخال چشمی، یا قوز قرنیه (کراتوکونوس).
• ضخامت قرنیه: داشتن ضخامت کافی قرنیه برای ایجاد فلپ و انجام تراش لیزری. این یکی از مهم‌ترین فاکتورها در معاینات اولیه است.
• انتظارات واقع‌بینانه: درک صحیح از نتایج احتمالی و عوارض جانبی موقت عمل.

اهمیت ثبات نمره چشم

یکی از حیاتی‌ترین شرایط برای انجام لیزیک، “ثبات نمره چشم” است. نمره چشم شما باید حداقل در طول یک سال گذشته (و ترجیحاً دو سال) تغییر نکرده باشد. اگر نمره چشم شما هنوز در حال تغییر است (که اغلب در اوایل دهه بیست زندگی رخ می‌دهد)، انجام لیزیک نتیجه پایداری نخواهد داشت و ممکن است پس از مدتی دوباره به عینک نیاز پیدا کنید. به همین دلیل، جراح شما سوابق قبلی نمره چشم شما را به دقت بررسی خواهد کرد.

چه افرادی نباید عمل لیزیک انجام دهند؟

همانطور که کاندیدای ایده‌آل بودن مهم است، دانستن موارد منع مصرف نیز حیاتی است. انجام لیزیک برای گروه‌های زیر توصیه نمی‌شود یا باید با احتیاط فراوان انجام شود:

بیماری‌های چشمی و شرایط عمومی بدن

• قوز قرنیه (کراتوکونوس): این بیماری باعث نازک شدن و تغییر شکل پیشرونده قرنیه می‌شود و لیزیک می‌تواند آن را تشدید کند.
• قرنیه بسیار نازک: اگر ضخامت قرنیه برای ایجاد فلپ و تراش لیزر کافی نباشد، خطر عارضه جدی “اکتازی قرنیه” وجود دارد.
• خشکی چشم شدید: لیزیک می‌تواند به طور موقت خشکی چشم را تشدید کند. اگر فردی از قبل خشکی چشم شدید و درمان نشده داشته باشد، کاندیدای خوبی نیست.
• نمره چشم بسیار بالا: برای نمره‌های بسیار بالای نزدیک‌بینی، دوربینی یا آستیگماتیسم، ممکن است لیزیک نتواند تمام نمره را اصلاح کند یا خطر عوارض آن بیشتر باشد. در این موارد، روش‌های دیگر مانند کاشت لنز داخل چشمی (ICL) ممکن است ارجح باشند.
• بیماری‌های خودایمنی فعال: این بیماری‌ها می‌توانند فرآیند ترمیم زخم را مختل کنند.

بارداری، شیردهی و تغییرات هورمونی

انجام عمل لیزیک در دوران بارداری و شیردهی مطلقاً ممنوع است. تغییرات هورمونی شدید در این دوران می‌تواند باعث نوسان در نمره چشم و تغییر در انحنای قرنیه شود. این امر باعث می‌شود اندازه‌گیری‌ها برای لیزر دقیق نباشند. علاوه بر این، داروهایی که قبل و بعد از عمل استفاده می‌شوند (مانند آنتی‌بیوتیک‌ها و استروئیدها) ممکن است برای جنین یا نوزاد شیرخوار مضر باشند. توصیه می‌شود حداقل ۳ تا ۶ ماه پس از پایان دوران شیردهی برای انجام مشاوره لیزیک اقدام کنید.

روش انجام عمل لیزیک

خود عمل لیزیک بسیار سریع است و معمولاً برای هر دو چشم کمتر از ۱۵ تا ۲۰ دقیقه طول می‌کشد. زمان واقعی تابش لیزر اغلب کمتر از یک دقیقه برای هر چشم است. در ادامه، مراحل انجام عمل در کلینیک چشم پزشکی پارسیان را مرور می‌کنیم.

مرحله اول: ایجاد فلپ قرنیه

پس از دراز کشیدن بیمار و بی‌حس کردن کامل چشم با قطره‌های چشمی، جراح از یک وسیله مخصوص (اسپکولوم) برای باز نگه داشتن پلک‌ها استفاده می‌کند تا از پلک زدن جلوگیری شود. سپس، مرحله حساس ایجاد فلپ آغاز می‌شود. این کار به دو روش قابل انجام است:

تفاوت فمتولیزیک (بدون تیغه) و میکروکراتوم

1. میکروکراتوم (Microkeratome): در روش سنتی‌تر، از یک ابزار جراحی بسیار دقیق و خودکار به نام میکروکراتوم که دارای یک تیغه یکبار مصرف است، برای ایجاد فلپ استفاده می‌شود.
2. لیزر فمتوسکند (Femtosecond Laser): در روش مدرن‌تر که به آن “فمتولیزیک” یا “لیزیک بدون تیغه” (Bladeless LASIK) گفته می‌شود، از یک لیزر فمتوسکند فوق سریع برای ایجاد فلپ استفاده می‌شود. این لیزر با ایجاد حباب‌های میکروسکوپی در عمق دقیق قرنیه، لایه‌ای برای فلپ ایجاد می‌کند. این روش دقت بالاتری دارد و توسط بسیاری از جراحان به دلیل ایمنی بیشتر ترجیح داده می‌شود. در کلینیک پارسیان، ما به پیشرفته‌ترین تکنولوژی‌های روز مجهز هستیم.

مرحله دوم: اصلاح قرنیه با لیزر اگزایمر

پس از ایجاد فلپ، جراح آن را به آرامی کنار می‌زند تا لایه میانی قرنیه (استروما) نمایان شود. سپس از شما خواسته می‌شود که به یک نور ثابت (معمولاً سبز یا قرمز) خیره شوید. لیزر اگزایمر که توسط کامپیوتر بر اساس نمره چشم شما برنامه‌ریزی شده است، شروع به تابش می‌کند. این لیزر بافت قرنیه را با دقت نانومتری تراش می‌دهد تا انحنای آن اصلاح شود. دستگاه‌های مدرن مجهز به ردیاب چشم (Eye Tracker) هستند که حرکات احتمالی و ناخواسته چشم را دنبال می‌کنند و تابش لیزر را دقیقاً در محل صحیح نگه می‌دارند.

مرحله سوم: بازگرداندن فلپ

پس از اتمام تابش لیزر، جراح فلپ را به دقت به جای اولیه خود بازمی‌گرداند. فلپ به دلیل نیروی کشش سطحی و مکش طبیعی، فوراً در جای خود می‌چسبد و نیازی به هیچ‌گونه بخیه‌ای ندارد. این فلپ مانند یک بانداژ طبیعی عمل کرده و به بهبودی سریع کمک می‌کند.

عوارض عمل لیزیک چیست

عمل لیزیک یکی از ایمن‌ترین جراحی‌های انتخابی در جهان است و درصد موفقیت بسیار بالایی دارد. با این حال، مانند هر عمل جراحی دیگری، لیزیک نیز خالی از عوارض احتمالی نیست. خوشبختانه، اکثر این عوارض موقتی و قابل مدیریت هستند.

عوارض شایع و موقت: خشکی چشم و هاله بینی

• خشکی چشم: شایع‌ترین عارضه پس از لیزیک، خشکی چشم است. این اتفاق به دلیل بریده شدن برخی اعصاب قرنیه حین ایجاد فلپ رخ می‌دهد که منجر به کاهش تولید اشک می‌شود. این عارضه معمولاً موقتی است و با استفاده منظم از قطره‌های اشک مصنوعی طی چند هفته تا چند ماه برطرف می‌شود.
• هاله بینی (Halos) و خیرگی (Glare): برخی بیماران، به خصوص در هفته‌ها یا ماه‌های اول پس از عمل، ممکن است در شب هنگام رانندگی یا نگاه کردن به منابع نوری، هاله‌ای در اطراف نورها ببینند یا دچار خیرگی شوند. این عارضه نیز در اکثر موارد با تکمیل فرآیند بهبودی قرنیه کاهش می‌یابد.
• نوسان دید: در هفته‌های اول، دید ممکن است کمی نوسان داشته باشد و گاهی تار یا کاملاً شفاف شود. این بخشی طبیعی از فرآیند بهبودی است.

خطرات نادر اما جدی

عوارض جدی در لیزیک بسیار نادر هستند (کمتر از ۱٪)، اما آگاهی از آن‌ها مهم است:

• مشکلات مربوط به فلپ: جابجایی، چین خوردگی یا عفونت فلپ که نیازمند مداخله مجدد جراح است.
• عفونت یا التهاب: اگرچه نادر است، اما با استفاده صحیح از قطره‌های آنتی‌بیوتیک قابل پیشگیری و درمان است.
• اکتازی قرنیه: این جدی‌ترین عارضه است که در آن قرنیه ضعیف شده و به سمت بیرون برآمده می‌شود و باعث تاری دید شدید می‌گردد. انتخاب صحیح بیمار و بررسی دقیق ضخامت قرنیه قبل از عمل، کلید پیشگیری از این عارضه است.
• اصلاح کمتر یا بیشتر از حد (Under/Overcorrection): ممکن است لیزر کمی کمتر یا بیشتر از حد نیاز بافت را بردارد. در برخی موارد، این مشکل با یک عمل تکمیلی (Enhancement) پس از چند ماه قابل اصلاح است.

مدیریت انتظارات: آیا دید ۲۰/۲۰ تضمینی است؟

اگرچه اکثریت قریب به اتفاق بیماران لیزیک به دید ۲۰/۲۰ یا حتی بهتر دست می‌یابند، اما هیچ جراحی‌ای نمی‌تواند نتیجه را ۱۰۰٪ تضمین کند. هدف لیزیک، کاهش وابستگی به عینک است. همچنین لازم به ذکر است که لیزیک، فرآیند طبیعی “پیرچشمی” (Presbyopia) را که معمولاً پس از ۴۰ سالگی رخ می‌دهد و نیاز به عینک مطالعه برای دید نزدیک ایجاد می‌کند، متوقف یا درمان نمی‌کند.

مراقبت قبل و بعد از عمل لیزیک چشم

رعایت دقیق دستورالعمل‌های قبل و بعد از عمل، نقشی حیاتی در موفقیت جراحی و دستیابی به بهترین نتیجه بینایی دارد. در کلینیک پارسیان، ما بر آموزش کامل بیماران خود در این زمینه تأکید داریم.

آمادگی‌های ضروری قبل از روز جراحی

• توقف استفاده از لنز تماسی: این مهم‌ترین اقدام قبل از عمل است. لنزهای تماسی (به خصوص لنزهای سخت) می‌توانند شکل قرنیه را به طور موقت تغییر دهند. شما باید حداقل ۱ تا ۲ هفته (و برای لنزهای سخت حتی بیشتر) قبل از جلسه معاینه نهایی و عمل، استفاده از لنز را متوقف کنید تا قرنیه به شکل طبیعی خود بازگردد.
• آرایش نکردن: در روز عمل و ترجیحاً از روز قبل، از هیچ‌گونه آرایش چشم، کرم، عطر یا اسپری مو استفاده نکنید.
• هماهنگی برای بازگشت: شما بلافاصله پس از عمل قادر به رانندگی نخواهید بود. حتماً یک همراه برای بازگرداندن شما به منزل هماهنگ کنید.

۲۴ ساعت طلایی پس از عمل

۲۴ ساعت اول پس از لیزیک، حیاتی‌ترین زمان برای جوش خوردن فلپ است.

• استراحت مطلق چشم: بهترین کار این است که به خانه بروید و برای چند ساعت در یک اتاق تاریک بخوابید یا چشمان خود را بسته نگه دارید.
• استفاده از قطره‌ها: جراح برای شما قطره‌های آنتی‌بیوتیک (برای جلوگیری از عفونت) و استروئید (برای کاهش التهاب) و همچنین اشک مصنوعی تجویز می‌کند. استفاده دقیق و طبق برنامه از این قطره‌ها الزامی است.
• محافظ چشم: به شما یک عینک آفتابی مخصوص و احتمالاً یک شیلد (محافظ پلاستیکی) برای استفاده هنگام خواب داده می‌شود تا از مالش ناخواسته چشم جلوگیری شود.
• ممنوعیت‌ها: مطلقاً چشمان خود را نمالید. از دوش گرفتن و شستن صورت که منجر به ورود آب به چشم شود، خودداری کنید.

دستورالعمل‌های بلندمدت برای بهبودی کامل

• ویزیت‌های مجدد: شما باید روز بعد از عمل، هفته بعد، ماه بعد و سپس در فواصل ۳ و ۶ ماهه برای بررسی روند بهبودی به کلینیک مراجعه کنید.
• اجتناب از استخر و سونا: حداقل تا ۲ تا ۴ هفته از شنا در استخر، دریا و استفاده از سونا و جکوزی خودداری کنید تا خطر عفونت کاهش یابد.
• ورزش و فعالیت: می‌توانید فعالیت‌های سبک را پس از چند روز از سر بگیرید، اما برای ورزش‌های تماسی یا سنگین باید چند هفته تا چند ماه صبر کنید.
• عینک آفتابی: استفاده از عینک آفتابی استاندارد (UV400) در فضای باز، حتی در روزهای ابری، در ماه‌های اول برای محافظت از چشم در برابر اشعه UV بسیار مهم است.

بینایی چه مدت بعد از عمل لیزیک کامل می شود

یکی از سوالات پرتکرار بیماران در مورد زمان‌بندی بهبودی کامل بینایی است. درک این فرآیند به مدیریت انتظارات کمک می‌کند.

نتایج فوری در برابر بهبودی نهایی

همانطور که گفته شد، بهبود اولیه دید بسیار سریع است. اکثر بیماران (بیش از ۹۰٪) در روز اول پس از عمل، به دیدی معادل ۲۰/۴۰ یا بهتر دست می‌یابند که برای رانندگی کافی است. با این حال، “بهبودی کامل” و تثبیت نهایی دید، فرآیندی زمان‌بر است. در این مدت، قرنیه در حال ترمیم سلولی است و ممکن است نوسانات خفیف دید، خشکی چشم یا هاله‌بینی شبانه را تجربه کنید. تثبیت نهایی و کامل دید ممکن است ۳ تا ۶ ماه طول بکشد.

چه زمانی می‌توان رانندگی کرد و به کار بازگشت؟

این موضوع به نوع شغل و سرعت بهبودی شما بستگی دارد.

• رانندگی: اکثر افراد در ویزیت روز بعد از عمل، مجوز رانندگی را دریافت می‌کنند (به شرطی که دید آن‌ها به حد قانونی رسیده باشد). هرچند رانندگی در شب ممکن است در چند هفته اول به دلیل خیرگی کمی چالش‌برانگیز باشد.
• بازگشت به کار: اگر شغل شما اداری و پشت میز است، می‌توانید پس از ۱ تا ۲ روز به کار بازگردید. اما اگر در محیطی پر گرد و غبار یا با ریسک ضربه به چشم کار می‌کنید، ممکن است به یک هفته یا بیشتر استراحت نیاز داشته باشید.

انتخاب جراح و کلینیک: چرا کلینیک پارسیان؟

انتخاب شما برای انجام لیزیک، یک تصمیم مهم پزشکی است. نتیجه نهایی نه تنها به تکنولوژی، بلکه به مهارت و تجربه تیمی که به آن اعتماد می‌کنید بستگی دارد.

تجربه جراح و تکنولوژی مرکز

در “کلینیک چشم پزشکی پارسیان”، ما افتخار داریم که از مجرب‌ترین جراحان فوق تخصص قرنیه و جراحی انکساری بهره می‌بریم. تعهد ما استفاده از پیشرفته‌ترین و ایمن‌ترین تکنولوژی‌های مورد تایید FDA در جهان، از جمله جدیدترین نسل لیزرهای فمتوسکند و اگزایمر است. ما درک می‌کنیم که هر چشم منحصربه‌فرد است و به همین دلیل، وقت کافی برای معاینات دقیق و مشاوره کامل صرف می‌کنیم تا اطمینان حاصل شود که بهترین و ایمن‌ترین روش جراحی (خواه لیزیک، فمتولیزیک، PRK یا اسمایل) برای شما انتخاب می‌شود.

برای دریافت مشاوره تخصصی و بررسی اینکه آیا شما کاندیدای مناسبی برای عمل لیزیک چشم هستید، همین امروز با کلینیک چشم پزشکی پارسیان تماس بگیرید.

برای اطلاع از قیمت های لیزیک می توانید به صفحه هزینه عمل لیزیک چشم کلینیک چشم پزشکی پارسیان مراجعه کنید.

در پایان، به چند مورد از رایج‌ترین سوالاتی که مراجعین ما در کلینیک پارسیان می‌پرسند، پاسخ می‌دهیم.