پریمتری (Perimetry)

پریمتری چشم چیست؟

پریمتری (Perimetry) یا تست میدان دید (Visual Field Test) یکی از دقیق‌ترین و حیاتی‌ترین آزمایش‌های چشم‌پزشکی است که برای اندازه‌گیری میدان بینایی — یعنی محدوده‌ای که چشم بدون حرکت می‌تواند ببیند — انجام می‌شود. این تست نه‌تنها دید مرکزی، بلکه دید محیطی شما را نیز بررسی می‌کند؛ یعنی همان بخشی از بینایی که به ما کمک می‌کند محیط اطراف، حرکت اجسام و مسیرها را بدون تمرکز مستقیم ببینیم.

تفاوت دید مرکزی و دید محیطی

دید انسان به دو بخش تقسیم می‌شود:

• دید مرکزی: همان ناحیه‌ای است که به آن مستقیماً نگاه می‌کنیم؛ برای مثال هنگام خواندن یا تشخیص چهره‌ها.
• دید محیطی: دید اطراف است که به ما امکان تشخیص حرکت‌ها و جهت‌یابی در فضا را می‌دهد.

اندازه‌گیری دید مرکزی با تابلوهای دید معمول (چارت بینایی) انجام می‌شود، اما سنجش دید محیطی فقط از طریق دستگاه‌های مخصوص پریمتری امکان‌پذیر است. برخی بیماری‌ها مانند آب سیاه (گلوکوم) ابتدا دید محیطی را از بین می‌برند، در حالی که دید مرکزی تا مدت‌ها سالم می‌ماند. به همین دلیل، پریمتری ابزار حیاتی برای تشخیص زودهنگام گلوکوم محسوب می‌شود.

آزمایش پریمتری چگونه انجام می‌شود؟

در این تست، بیمار روبه‌روی دستگاهی گنبدی‌شکل می‌نشیند. یکی از چشم‌ها بسته می‌شود تا هر چشم جداگانه بررسی شود.
از بیمار خواسته می‌شود به نقطه‌ای ثابت در مرکز نگاه کند و هر زمان نقطه نورانی کوچکی در میدان دید ظاهر شد، با فشار دکمه‌ای اعلام کند. دستگاه با تغییر شدت نور و محل تابش، حساسیت شبکیه در نقاط مختلف میدان دید را می‌سنجد.

نتیجه نهایی، به شکل نقشه‌ای دقیق از میدان دید نمایش داده می‌شود که مناطق دارای کاهش حساسیت یا نقاط کور (Scotoma) را مشخص می‌کند.

کاربردهای اصلی پریمتری

1. تشخیص و پیگیری گلوکوم (آب سیاه): در گلوکوم، ابتدا دید محیطی آسیب می‌بیند. با انجام منظم پریمتری، پزشک می‌تواند روند پیشرفت یا کنترل بیماری را ارزیابی کند.
2. بررسی بیماری‌های عصب بینایی و مغز: مانند التهاب عصب بینایی، ام‌اس (MS)، سکته مغزی و تومورهای مغزی. هر یک از این اختلالات الگوی خاصی از نقص میدان دید ایجاد می‌کنند.
3. تشخیص بیماری‌های شبکیه: از جمله جداشدگی شبکیه یا برخی انواع دژنراسیون ماکولا.
4. پایش اثرات دارویی: برخی داروها مثل هیدروکسی کلروکین ممکن است بر شبکیه اثر بگذارند و پریمتری به تشخیص زودهنگام این اثرات کمک می‌کند.
5. ارزیابی صلاحیت شغلی یا رانندگی: برخی مشاغل (مانند رانندگان حرفه‌ای یا خلبانان) نیاز به میدان دید طبیعی دارند.

میدان دید طبیعی و میدان بینایی نرمال چقدر است؟

میدان دید یک فرد سالم بسیار وسیع است. هنگامی که هر دو چشم باز هستند، میدان دید افقی ما به حدود ۱۸۰ درجه می‌رسد. برای هر چشم به تنهایی، میدان بینایی نرمال تقریباً شامل ۱۰۰ درجه به سمت گیجگاه (بیرون)، ۶۰ درجه به سمت بینی (داخل)، ۶۰ درجه به سمت بالا و ۷۵ درجه به سمت پایین است. هرگونه کاهش قابل توجه در این محدوده‌ها می‌تواند نشانه‌ای از یک بیماری زمینه‌ای باشد.

آمادگی و مراحل انجام تست پریمتری

• نیاز به آمادگی خاصی ندارد.
• اگر از عینک مطالعه استفاده می‌کنید، آن را همراه داشته باشید.
• تست بدون درد و بدون نیاز به قطره یا گشاد کردن مردمک انجام می‌شود.
• هر چشم حدود ۵ تا ۱۰ دقیقه بررسی می‌شود.

در طول آزمایش باید چشمتان روی نقطه مرکزی ثابت بماند و از جست‌وجوی نورها خودداری کنید تا نتیجه دقیق باشد.

تفسیر نتیجه پریمتری

نتیجه آزمایش به صورت یک گزارش عددی و تصویری ارائه می‌شود که شامل:

نقشه خاکستری (Grayscale Map): نواحی تاریک‌تر، کاهش حساسیت یا وجود نقاط کور را نشان می‌دهند.

شاخص‌های عددی مهم:

• MD (Mean Deviation): انحراف کلی حساسیت از حالت نرمال
• PSD (Pattern Standard Deviation): میزان آسیب‌های موضعی شبکیه

تفسیر این گزارش تنها باید توسط چشم‌پزشک متخصص انجام شود تا نوع و شدت آسیب به‌درستی تشخیص داده شود.

پریمتری و گلوکوم (آب سیاه)

گلوکوم از شایع‌ترین علل نابینایی غیرقابل برگشت است. در مراحل اولیه، بیمار هیچ علامتی احساس نمی‌کند زیرا آسیب ابتدا در میدان دید محیطی رخ می‌دهد.
با انجام دوره‌ای پریمتری همراه با OCT عصب بینایی و شبکیه، می‌توان این بیماری را در مراحل اولیه تشخیص و از آسیب دائمی به عصب بینایی جلوگیری کرد.

مراکز انجام پریمتری

انجام تست پریمتری نیازمند دستگاه‌های کالیبره و پیشرفته و همچنین تکنسین‌های آموزش‌دیده است. کلینیک‌های فوق تخصصی چشم‌پزشکی و بیمارستان‌های مجهز، بهترین مراکز برای انجام این تست هستند. کلینیک چشم پارسیان با افتخار اعلام می‌کند که با در اختیار داشتن دستگاه Humphrey Field Analyzer، یکی از معتبرترین و دقیق‌ترین سیستم‌های پریمتری در جهان، آماده ارائه خدمات تشخیصی به مراجعین محترم است.