عمل فمتو اسمایل به عنوان یک روش جراحی رفرکتیو فوق پیشرفته و کمتهاجمی، جایگزینی هوشمندانه و مؤثر برای جراحیهای سنتی مانند لیزیک (LASIK)، فمتولیزیک و PRK محسوب میشود. در کلینیک پارسیان، ما با بهرهگیری از تکنولوژی روز دنیا، این عمل را برای اولین بار در اصفهان راهاندازی کردهایم تا بیماران بتوانند با حداقل عارضه، از شر عینک و لنز خلاص شوند.
عمل فمتو اسمایل چیست؟
عمل فمتو اسمایل (Femto SMILE) جدیدترین و پیشرفتهترین نسل جراحیهای اصلاح عیوب انکساری چشم محسوب میشود. این روش، یک متد کمتهاجمی و بدون فلپ (Flapless) است که تنها با استفاده از یک نوع لیزر، یعنی لیزر فمتوسکند، عیوب نزدیکبینی و آستیگماتیسم را تصحیح میکند. نام کامل عمل فمتو اسمایل ReLEx SMILE (Refractive Lenticule Extraction, Small Incision Lenticule Extraction) است.
مهمترین ویژگی تمایزدهنده اسمایل، عدم ایجاد فلپ بزرگ قرنیه مانند روشهای لیزیک و فمتولیزیک است. در این روش، جراح بافت اصلاحی (لنتیکول) را از طریق یک برش بسیار کوچک و قوسیشکل که شباهت زیادی به یک “لبخند” دارد (و نام عمل نیز از همینجا گرفته شده)، خارج میکند. این برش کوچک (حدود ۲ تا ۴ میلیمتر) باعث حفظ استحکام بیومکانیکی قرنیه شده و ریسک عوارض جانبی مانند خشکی چشم شدید را به حداقل میرساند. این تکنیک، جهشی بزرگ در حفظ سلامت ساختاری قرنیه پس از جراحیهای انکساری است.
فمتو اسمایل چگونه کار میکند؟
مکانیزم عمل فمتو اسمایل، اوج دقت و ظرافت تکنولوژی لیزر فمتوسکند را به نمایش میگذارد. لیزر فمتوسکند، که بر مبنای فناوری برنده جایزه نوبل فیزیک (۲۰۱۸) توسعه یافته است، با ارسال پالسهای بسیار کوتاه (فمتوثانیه) با فرکانس بالا، قادر است بافت قرنیه را در عمق دقیق و بدون آسیب به سطح آن برش دهد. تمامی فرآیند اصلاح عیب انکساری در یک مرحله و تنها با یک دستگاه (معمولاً دستگاههای خانواده ZEISS VisuMax) انجام میشود که به آن جراحی All-Femto نیز میگویند.
مراحل گام به گام جراحی فمتو اسمایل
- آمادهسازی: چشم بیمار با قطرههای بیحسکننده موضعی آماده شده و دستگاه نگهدارنده پلک (اسپکولوم) برای جلوگیری از پلک زدن قرار میگیرد.
- ایجاد عدسک (Lenticule Creation): دستگاه لیزر فمتوسکند دو لایه برشی دقیق در داخل استرومای قرنیه (در عمق تقریبی ۱۱۰ تا ۱۳۰ میکرون) ایجاد میکند. این برشها یک بافت دیسکی شکل به نام لنتیکول (Lenticule) را تعریف میکنند که شکل عدسی اصلاحی مورد نیاز برای تصحیح نمره چشم است.
- ایجاد برش کوچک: همزمان، لیزر یک برش قوسی بسیار کوچک (۲ تا ۴ میلیمتری) در سطح قرنیه ایجاد میکند که راه دسترسی جراح به لنتیکول خواهد بود.
- استخراج لنتیکول: جراح با استفاده از ابزارهای بسیار ظریف، لنتیکول ایجاد شده را از طریق برش کوچک خارج میکند. با حذف این بافت، شکل و انحنای قرنیه تغییر کرده و عیب انکساری بیمار اصلاح میشود.
- بهبودی: برش کوچک نیازی به بخیه ندارد و به دلیل حفظ بافت سطحی قرنیه، به سرعت و به صورت طبیعی ترمیم میشود.
مزایای کلیدی فمتو اسمایل نسبت به لیزیک و PRK
فمتو اسمایل به عنوان نسل سوم اصلاح بینایی، چندین مزیت ساختاری و بالینی مهم نسبت به نسلهای قدیمیتر یعنی لیزیک (LASIK) و PRK دارد که آن را به گزینهای ایدهآل برای بسیاری از بیماران تبدیل کرده است:
- حذف فلپ قرنیه (No Flap, No Flap Complications): در لیزیک، یک فلپ بزرگ (حدود ۲۰ میلیمتر محیط برش) در قرنیه ایجاد و برداشته میشود. در حالی که در اسمایل، تنها یک برش کوچک ۲-۴ میلیمتری وجود دارد. این ویژگی، ریسک عوارض مربوط به فلپ (مانند جابجایی فلپ پس از ضربه یا چین خوردگی) را کاملاً حذف میکند.
- کاهش ریسک خشکی چشم: از آنجا که برش اسمایل بسیار کوچک است، کمترین تعداد ممکن از اعصاب سطحی قرنیه قطع میشوند. اعصاب قرنیه نقش حیاتی در تولید اشک دارند، بنابراین حفظ آنها منجر به کاهش چشمگیر و طولانیمدت عارضه خشکی چشم پس از جراحی نسبت به لیزیک میشود.
- حفظ پایداری بیومکانیکی: برش کوچکتر (۸۰٪ کوچکتر از لیزیک) باعث میشود که یکپارچگی ساختاری (Biomechanical Integrity) قرنیه بهتر حفظ شود. این امر بهویژه برای افرادی که قرنیه نازکتر دارند یا سبک زندگی فعال (ورزشکاران، مشاغل پرخطر) دارند، یک مزیت حیاتی است.
- دوره نقاهت سریعتر: به دلیل ماهیت کمتهاجمی، فرآیند ترمیم زخم سریعتر است و بیماران معمولاً در عرض ۲۴ تا ۴۸ ساعت میتوانند به فعالیتهای روزمره سبک خود بازگردند.
جدول مقایسه SMILE، فمتولیزیک و PRK
ویژگی | فمتو اسمایل (SMILE) | فمتولیزیک (Femto-LASIK) | پیآرکی/لازک (PRK/LASEK) |
---|---|---|---|
نحوه ایجاد برش | برش کوچک ۲-۴ میلیمتری (بدون فلپ) | ایجاد فلپ بزرگ با لیزر فمتوسکند | برداشتن لایه سطحی (اپیتلیوم) |
لیزرهای مورد استفاده | فقط لیزر فمتوسکند (All-Femto) | فمتوسکند + اگزایمر | فقط لیزر اگزایمر |
پایداری قرنیه | بسیار بالا (بهترین پایداری) | متوسط (به دلیل فلپ) | بالا (به دلیل عدم نفوذ عمقی) |
ریسک خشکی چشم | بسیار کم (حداقل اختلال عصبی) | متوسط تا بالا | کم (مشابه اسمایل) |
زمان بازگشت بینایی | بسیار سریع (۱ تا ۲ روز) | سریع (۱ روز) | کُندتر (چند هفته برای بینایی کامل) |
فمتو اسمایل به چه کسانی توصیه می شود؟
تعیین کاندیداتوری برای اسمایل نیازمند معاینات دقیق توسط فوق تخصص قرنیه است، اما معیارهای عمومی عبارتند از:
- سن: حداقل ۱۸ سال و ترجیحاً نمره چشم ثابت برای حداقل یک سال.
- نمره چشم: درمان نزدیکبینی (Myopia) در محدوده ۱- تا ۱۰- دیوپتر و آستیگماتیسم تا ۵ دیوپتر.
- سلامت قرنیه: قرنیه باید سالم، فاقد بیماری و دارای ضخامت کافی باشد. پاکیمتری (Pachymetry) و توپوگرافی (Topography) قبل از عمل این موضوع را مشخص میکند.
- فعالیتهای بدنی: افرادی که ورزشهای پرتحرک انجام میدهند یا مشاغلی دارند که خطر ضربه به چشم در آن بالاست (مانند ورزشکاران رزمی)، کاندیدای بسیار مناسبی برای اسمایل هستند، زیرا خطر جابجایی فلپ وجود ندارد.
- مستعد خشکی چشم: اگر مستعد خشکی چشم هستید و لیزیک برای شما توصیه نمیشود، اسمایل یک گزینه عالی است.
فمتو اسمایل به چه کسانی توصیه نمی شود؟
با وجود مزایای فراوان، فمتو اسمایل محدودیتهایی نیز دارد:
- دوربینی (Hyperopia): در حال حاضر، فمتو اسمایل در درجه اول برای اصلاح نزدیکبینی و آستیگماتیسم طراحی شده است و کارایی لازم برای اصلاح دوربینیهای بالا را ندارد.
- نمره چشمهای بسیار بالا یا بسیار پایین: اگر نمره چشم خارج از محدوده تأیید شده (مثلاً نزدیکبینی بالای ۱۲-) باشد یا نمره بسیار کم باشد، ممکن است روشهای دیگر ترجیح داده شوند.
- بیماریهای خاص چشم: وجود بیماریهایی مانند آب سیاه پیشرفته، آب مروارید، قوز قرنیه (کراتوکونوس)، یا عفونتهای فعال چشمی.
- بیماریهای سیستمیک کنترلنشده: بیماریهایی نظیر دیابت کنترلنشده یا اختلالات خودایمنی (آرتریت روماتوئید، لوپوس) میتوانند فرآیند ترمیم زخم را مختل کنند.
- بارداری و شیردهی: به دلیل نوسانات هورمونی که میتواند بر نمره چشم تأثیر بگذارد، انجام عمل در دوران بارداری و شیردهی توصیه نمیشود.
فرآیند آمادگی و عمل فمتو اسمایل
فرآیند آمادگی برای فمتو اسمایل از اهمیت بالایی برخوردار است تا اطمینان حاصل شود که قرنیه شما در بهترین حالت برای جراحی قرار دارد:
آمادگیهای قبل از عمل
- قطع لنزهای تماسی: بسته به نوع لنز، باید حداقل ۴۸ ساعت تا ۲ هفته قبل از معاینات و جراحی از استفاده از لنزهای تماسی خودداری کنید.
- معاینات تخصصی: انجام معاینات جامعی نظیر تعیین نمره دقیق، توپوگرافی قرنیه (نقشهبرداری) و پاکیمتری (اندازهگیری ضخامت قرنیه) الزامی است.
- روز عمل: از عطر و ادکلن استفاده نکنید، زیرا مواد شیمیایی میتوانند بر عملکرد لیزر تأثیر بگذارند. بهتر است شب قبل دوش بگیرید و لباس راحت بپوشید.
مدت زمان و نوع عمل
عمل فمتو اسمایل یک فرآیند سرپایی و بدون نیاز به بستری است. کل فرآیند برای هر دو چشم معمولاً کمتر از ۱۵ تا ۲۰ دقیقه طول میکشد و بخش اصلی لیزر آن با دستگاههایی مانند VisuMax 800 تنها در حدود ۸ تا ۱۰ ثانیه به ازای هر چشم به اتمام میرسد. بیمار در طول عمل بیدار است و هیچ دردی احساس نمیکند؛ فقط ممکن است فشار ملایمی را روی چشم حس کند.
عوارض احتمالی عمل فمتو اسمایل
فمتو اسمایل به طور کلی یکی از ایمنترین روشها محسوب میشود، اما مانند هر عمل جراحی دیگری، عوارض جانبی موقتی یا نادر دارد که باید از آنها آگاه بود:
- تاری دید و حساسیت به نور: معمولاً در ساعات اولیه پس از عمل، بیمار ممکن است کمی تاری دید و حساسیت به نور (فتوفوبیا) را تجربه کند که طی چند روز برطرف میشود.
- خشکی چشم موقت: هرچند ریسک خشکی چشم کمتر از لیزیک است، اما خشکی چشم موقت در هفتههای اول میتواند رخ دهد که با قطرههای اشک مصنوعی قابل کنترل است.
- هاله بینی و خیرگی (Glare and Halos): ممکن است در شبها، هالههایی اطراف منابع نور مشاهده شوند. این عارضه در اکثر بیماران با گذشت زمان کاهش مییابد.
- عوارض نادر: عوارضی مانند باقی ماندن جزئی از لنتیکول (Fragmented Lenticule) یا التهاب در ناحیه درمان (Diffuse Lamellar Keratitis) بسیار نادر هستند و در صورت تشخیص سریع، توسط جراح مجرب قابل مدیریت و درماناند.
مراقبت های پس از جراحی فمتو اسمایل
موفقیت بلندمدت عمل فمتو اسمایل وابستگی زیادی به رعایت دقیق دستورالعملهای پس از جراحی دارد:
- استراحت: در روز اول عمل، استراحت مطلق داشته باشید و تا حد امکان چشمها را بسته نگه دارید.
- استفاده از قطرهها: تمام قطرههای تجویز شده (آنتیبیوتیک و ضدالتهاب) را طبق برنامه زمانی دقیق استفاده کنید. این قطرهها برای جلوگیری از عفونت و کنترل التهاب ضروری هستند.
- محافظت از چشم: در هفته اول، از مالیدن یا فشار دادن چشمها خودداری کنید. همچنین هنگام خواب از شیلد محافظ چشم استفاده کنید.
- پرهیز از آب و مواد شیمیایی: تا یک هفته از تماس مستقیم آب (مانند رفتن به استخر یا سونا) با چشمها و تا چند هفته از آرایش چشم خودداری کنید.
- ویزیتهای پیگیری: مراجعه به موقع برای ویزیتهای ۲۴ ساعته، یک هفته، یک ماه و ۶ ماه پس از عمل حیاتی است. خوشبختانه فواصل ویزیت در اسمایل کمتر از PRK است.
برای کسب اطلاعات بیشتر و تعیین وقت مشاوره تخصصی، لطفاً با کلینیک پارسیان تماس بگیرید.
پمفلت عمل اسمایل (روی تصویر کلیک کنید)